Biologiczny snajper

W Poznaniu działa jeden z trzech ośrodków na świecie, który już wprowadza innowacyjną metodę leczenia raka jajnika.

Dotychczas nawet przy zastosowaniu najnowocześniejszych leków udaje się uratować tylko 40 proc. kobiet chorych na raka jajnika. Wcześniej wielkie nadzieje budziło wprowadzenie do leczenia pochodnych platyny (cisplatyna) lub karboplatyny, a od kilku lat stosuje się też wyizolowane z cisu taksoidy. Leki te nie dają jednak takiego efektu, jak się spodziewano.

List z bombą

Nowa nadzieją w onkologii są przeciwciała monoklonalne. Jednym z ośrodków badających działanie przeciwciał na komórki raka jajnika jest oddział Ginekologii Onkologicznej w Klinice Onkologii Szpitala przy ul. Łąkowej w Poznaniu. –Przeciwciała są produkowanymi przez organizm naturalnymi substancjami walczącymi z obcymi materiałami takimi, jak bakterie, wirusy i komórki raka. Stosowane przez nas przeciwciało – pemtumomab wiąże się z pewną częścią komórki raka jajnika – tłumaczy prof. Janina Markowska, ordynator Oddziału Ginekologii Onkologicznej. Sprytne przeciwciało jest uzbrojone w radioaktywny izotop itr 90. Zadaniem przeciwciała jest więc dotarcie do rozrzuconych w brzuchu komórek nowotworu. Izotop ma je natomiast zniszczyć. –Jest to rodzaj listu poleconego do komórki nowotworowej z bombą w środku– mówi prof. Markowska.

Prowadzone w Poznaniu leczenie w ramach programu SMART było badaniem trzeciej fazy, czyli badaniem prowadzącym do zarejestrowania leku.

Samolot z Londynu

Pierwszym etapem leczenia jest operacyjne usunięcie tkanek zaatakowanych rakiem. Następnie wprowadza się leczenie chemiczne. Dalszym etapem jest badanie laparoskopowe, dzięki któremu można sprawdzić, czy pozostały jeszcze resztki raka. Badanie to pozwala też na kwalifikację chorych do leczenia przeciwciałami monoklonalnymi.
Dla każdej chorej leczenie opracowywane jest indywidualnie. W ciągu kilku godzin samolotem z Londynu dostarczane są przeciwciała oraz specjalnie zabezpieczone izotopy. Składniki leku zostają w Poznaniu połączone i natychmiast podane pacjentce.

Atak z podglądem

Na Oddziale Ginekologii Onkologicznej rozpoczyna się właśnie program MIDAS. Poznański oddział będzie jednym z trzech ośrodków na świecie prowadzącym te prace. Zabieg operacyjny i kwalifikacja kobiet do podania leku odbędą się w ośrodku przy Łąkowej, a samo podanie leku wraz z przyłączonym do niego izotopem w Wielkopolskim Centrum Onkologii, pod kontrolą fizyka – Jerzego Kierzkowskiego.
W odróżnieniu od badania SMART, poza podaniem promieniotwórczego itru 90, pacjentkom podany zostanie dodatkowy radioizotop ind111, który emituje promieniowanie X. Umożliwi to obserwację rozmieszczenia substancji promieniotwórczej w ciele chorej. –Pozwoli to na precyzyjne mierzenie dawki promieniowania znajdującej się w jamie brzusznej oraz dawek, jakie otrzymują poszczególne organy–wyjaśnia prof. Markowska.

Pierwsze pacjentki otrzymają przeciwciała zaopatrzone w dwa izotopy już za kilka dni.

Trudny do wykrycia

Z powodu raka jajnika w Polsce umiera rocznie ponad 3200 kobiet. Choruje 12 na 100 tys. kobiet.
Nowotwór ten jest bardzo trudno rozpoznać, gdyż w początkowej fazie nie daje zazwyczaj żadnych objawów. Czasem zdarzają się delikatne objawy ze strony przewodu pokarmowego albo powiększenie obwodu brzucha (wodobrzusze).

Prof. Janina Markowska,
ordynator
Ginekologii
Onkologicznej
w Szpitalu
przy Łąkowej
w Poznaniu

Rak jajnika jest najgroźniejszym zabójcą kobiet. Mój oddział uczestniczy w wieloośrodkowych badaniach dążących do zindywidualizowania leczenia chemicznego kobiet. Dotychczas w Polsce wszystkie chore, bez względu na wiek i stopień zaawansowania nowotworu były leczone według tego samego programu. Chcemy to zmienić.
Bywam regularnie na światowych sympozjach związanych z tymi zagadnieniami. Uczestniczę w nich aktywnie. Stąd propozycja wzięcia udziału w pracach nad ciałami monoklonalnymi. Jest to wielki prestiż nie tylko dla oddziału, ale wręcz dla naszego kraju.