Gniezno. Jezioro Jelonek nadaje się do rekultywacji. Tylko jak ją przeprowadzić?

Projekt jest realizowany w ramach zamkniętego konkursu, z dofinansowaniem unijnym. Całkowita wartość projektu to 54 765 203,67 zł. Projekt w sferze technicznej w dużym uproszczeniu polega na bagrowaniu osadu dennego z wykorzystaniem refulerów, transporcie osadów ponad czterokilometrowym rurociągiem do oczyszczalni ścieków, w której następuje magazynowanie osadów, ich odwirowanie, a następnie przekazanie do zagospodarowania lub utylizacji.

Projekt został wcześniej poprzedzony wieloletnimi badaniami i analizami w kierunku możliwości wydobycia osadów. Skład osadu jest na bieżąco badany pod kątem ewentualnego przekroczenia parametrów dopuszczalnych. Działania te są wsparte inaktywacją fosforu, a także biomanipulacją oraz wszechstronnymi pomiarami i badaniami prowadzonymi przez Uniwersytet Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Wcześniej władze Kartuz wykorzystały podobnie jak Gniezno różnorodne działania, w celu naprawienia szkód w ekosystemie jezior spowodowane wieloletnią ich degradacją, w tym różne procesy napowietrzania, jednak okazały się one nieskuteczne.

Głównym celem projektu jest przywrócenie biologicznej aktywności zdegradowanych zanieczyszczonych jezior kartuskich poprzez ich kompleksową rekultywację.

Szczegółowe cele ekologiczne projektu dotyczą:

- eliminacji zagrożeń dla zdrowia ludzi oraz środowiska ze strony zanieczyszczonych obecnie jezior,
- wyeliminowania negatywnego wpływu jezior na walory środowiskowe sąsiednich obszarów podlegających prawnej ochronie,
- eliminację rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń pochodzących z analizowanych jezior na tereny sąsiednie, w tym ich wpływu na wody rzeki Raduni i Morza Bałtyckiego,
- poprawę jakości wszystkich komponentów środowiska w obrębie jezior kartuskich,
- odnowienie terenów biologicznie czynnych w obrębie jezior.
W kontekście społeczno-ekonomicznym celami projektu są poprawa warunków życia i zdrowia lokalnej ludności, stymulowanie rozwoju gospodarczego gminy i regionu poprzez poprawę atrakcyjności turystycznej i rekreacyjnej.

W ramach projektu są realizowane następujące przedsięwzięcia:

- wydobycie i unieszkodliwienie osadów dennych z Jeziora Karczemnego,
- inaktywacja fosforu we wszystkich jeziorach (rekultywacja metodami chemicznymi), polegająca na strąceniu fosforu z toni wodnej i zablokowaniu w osadach dennych oraz zwiększeniu ich zdolności sorpcyjnych,
- biomanipulacja we wszystkich jeziorach kartuskich,
- środowiskowe zagospodarowanie terenu - budowa infrastruktury rekreacyjnej – promenada wzdłuż Jeziora Klasztornego Małego oraz ścieżka wzdłuż Strugi Klasztornej,
- rozbudowa i modernizacja instalacji przeróbki osadów ściekowych (na terenie gminnej oczyszczalni ścieków w Kartuzach) oraz systemu transportu ścieków,
- monitoring środowiskowy.

Opiekę naukowo-badawczą nad projektem objął Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.

Cenne wskazówki i doświadczenia z prowadzanej rekultywacji będą pomocne w prowadzeniu dalszych działań w zakresie rekultywacji jeziora Jelonek.

W najbliższych miesiącach Miasto chce zlecić niezależne badania osadu dennego w postaci siatki pomiarowej pokazującej przekrój osadów, wraz z dokonaniem analizy możliwości ewentualnego ich usunięcia. Do tej pory wszystkie analizy naukowców rekomendowały powstrzymanie się od bagrowania. Być może nowe, niezależne spojrzenie da szansę na szybszą rekultywację jeziora.