Gniezno: Powstanie Wielkopolskie – uroczystości na cmentarzu

– Po długich latach niewoli ojczyzna się odradza. Odbudować się musi na tych samych podstawach, na których tu pierwsza budowa poczęta została – mówił podczas uroczystości Ignacy Jan Paderewski, w rolę którego wcielił się Andrzej Malicki, aktor Teatru Fredry w Gnieźnie. – Żadne najmędrzej zorganizowane stronnictwo ojczyzny odbudować nie zdoła. Do tego dzieła trzeba jedności i zgody wszystkich, miłości i siły, wiary i zaparcia się samego siebie. Do tego dzieła potrzeba wszystkich sił i wszystkich serc w zespole. A gdy spoglądając na Wasze zmęczone oblicza zapytywać was będą o wasze prawa, tytuły, odpowiedzcie tylko, żeście Piastów, Chrobrego, Łokietka potomstwo, żeście Zawiszów, Warneńczyków spadkobiercy, żeście Czarnieckich, Żółkiewskich, Sobieskich synowie, żeście Dąbrowskiego, Pułaskiego, Kościuszki dzieci; odpowiedzcie hardo, żeście Polacy – dodał.

W uroczystościach na Akropolu Bohaterów udział wzięli: przedstawiciele władz samorządowych Gniezna i powiatu gnieźnieńskiego, radni, parlamentarzyści, przedstawiciele organizacji społecznych i kombatanckich, harcerze oraz poczty sztandarowe.

Walki toczyły się dokładnie 28 grudnia 1918 roku m.in. na terenie koszar przy obecnych ulicach: Sobieskiego i Wrzesińskiej. Gniezno zostało wyzwolone, ale zagrożenie pojawiło się kilka dni później. Do pobliskiej Zdziechowy, pociągiem z Bydgoszczy przyjechał oddział niemiecki, którego zadaniem było odbicie Gniezna z rąk niemieckich. Dzięki zwycięskiej dla powstańców potyczki (30/31 grudnia) ten plan się nie powiódł i nowy, 1919 rok, mieszkańcy Pierwszej Stolicy Polski mogli przywitać w pełni wolni.