Historia Gniezna. Dzieje nie tylko kolei żelaznej. Dworzec i okolice

Od pożaru, który strawił blisko 250 zabudowań z 451 istniejących wówczas w Gnieźnie, do budowy dworca minęło kilkadziesiąt lat. Skutki rewolucji przemysłowej oraz niesamowity pęd techniczny i cywilizacyjny zbiegły się z burmistrzowaniem Franza Xaviera Machatiusa. Niemieckiego pochodzenia urzędnik, który czuł się przede wszystkim gnieźnianinem, władał miastem niemal przez całą 2. połowę XIX stulecia, dokładnie od 1852 do 1895 r. To dzięki jego argumentacji władze Prus zezwoliły na inwestowanie w Gniezno.

Historia dworca kolejowego w Gnieźnie zaczęła się 30 listopada 1867 r., gdy podpisano umowę na budowę kolei na trasie Poznań-Toruń. Wtedy także zdecydowano o rozjeździe na Bydgoszcz przez Inowrocław. Prace rozpoczęły się pod koniec września 1868 r. Gnieźnieńska stacja, będąca czwartą na trasie z Poznania, uznawana była za jedną z najważniejszych na linii. Magazyn towarowy, lokomotywownia i stacja wodna zostały zlokalizowane właśnie w Gnieźnie. Stacja została uroczyście otwarta 26 maja 1872 r. Wtedy pierwszy pociąg przejechał nową linią. Ruch osobowy wystartował dopiero 1 lipca 1873 r. Druga linia kolejowa, łącząca Gniezno z Oleśnicą, została zatwierdzona 17 czerwca 1872 r. i otwarta uroczyście 30 czerwca 1875 r. Najważniejszym budynkiem na stacji był gmach dworca kolejowego. Oprócz tego wybudowano magazyn towarowy, parowozownię, stację wodną oraz budynek mieszkalny dla urzędników. Parowozownia Gniezno była wielokrotnie przebudowywana, w wyniku czego powstała największa w Europie 24-stanowiskowa hala wachlarzowa. Historii samego dworca i parowozowni poświęcimy odrębny artykuł.

Okolice ul. Kościuszki to rzecz jasna nie tylko dworzec, choć tego XIX-wiecznego, który rozebrano w 1967 r., mieszkańcy pewnie nie przestaną wspominać. Dzisiejszy fotoreportaż historyczny to niewielki wybór zdjęć z zasobów Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Obok kolei sporo miejsca poświęciliśmy obecnemu parkowi Kościuszki, który na przestrzeni dziejów zmieniał swoją funkcję, był między innymi miejscem targowym. Zapraszamy do rozbudzenia wspomnień.