Jastrzębowo. Mieszkańcy wsi uprzątnęli stary ewangelicki cmentarz. Prawie nikt nie wiedział o jego istnieniu

Jastrzębowo to mała wieś na terenie gminy Trzemeszno. Sąsiaduje ze Strzyżewem Smykowym i Paczkowym, gdzie jeszcze przed II wojną światową istniały ewangelickie zbory. Ewangelicy – osadnicy niemieccy przybyli na wielkopolskie ziemie w ostatnich dekadach XIX wieku, kiedy pruska komisja ds. Przesiedleń zaoferowała im przeniesienie na tereny ówczesnej wschodniej Rzeszy. Na terenie gminy Gniezno ewangelickich cmentarzy jest co najmniej 13. W gminie Trzemeszno – co najmniej tyle samo. Pewne jest natomiast jedno – zwyczajem ewangelików było tworzenie malutkich cmentarzy – najczęściej o obszarze 0,25 ha – w każdej wsi, w której było co najmniej kilka rodzin tego wyznania. Tym sposobem podobnych nekropolii może być więcej, niż ktokolwiek się spodziewał.

Niemieccy osadnicy nie mieli tutaj łatwego życia. Na przeniesienie się na wschód zaciągnęli pożyczki, które trzeba było spłacać, a uprawa ziemi nie była prosta. Mimo to, radzili sobie. Z czasem, niemieckie gospodarstwa stały się symbolem pracowitości. Jak podają niektóre dokumenty, domy pruskich osadników było widać z daleka. Zawsze czyste obejście, doskonale zorganizowany tryb dnia.

Oczywistym jest fakt, że nie wszyscy osadnicy przychylni byli Polakom, jednak jak wskazują stare dokumenty, były rodziny, które utrzymywały kontakty z sąsiadami, a byli też tacy, którzy mocno się asymilowali.

Ewangelicy zbierali się w zbory. Jeden z nich znajdował się w Jastrzębowie, wsi pomiędzy Gnieznem a Trzemesznem. Kościół we wsi niegdyś miał charakter ewangelicki. Gdy osadnicy w czasie II wojny światowej zostali przesiedleni ponownie do Niemiec, o ich cmentarze nie dbał nikt. W każdym niemal powojennym Polaku kiełkowało przeświadczenie o tym, że „co niemieckie, to złe” i nie trzeba się opiekować nekropoliami. Tym sposobem nie ma na terenie powiatu gnieźnieńskiego żadnych zadbanych cmentarzy ewangelickich. Były to miejsca, gdzie dochodziło do dewastacji, wywalania śmieci, a nawet bezmyślnej defekacji.

Mieszkańcy Jastrzębowa, pięknej wsi nieopodal Trzemeszna na początku lipca postanowili zorganizować się i uprzątnąć malutki cmentarz położony na końcu urokliwej wsi. Kiedyś, miejsce w którym mieści się cmentarz było osobną osadą o nazwie Dąbrowa. Dziś jest to część Jastrzębowa. Mimo, że pracy było dużo i była ciężka, nie poddawali się. Z czasem, odkryto kilka nagrobnych tablic i ujawniono kilkanaście nawet zarysów grobów. Niestety, czas nie był łaskawy dla tej nekropolii. W malutkim zagajniku zachowało się ledwie kilka czytelnych nagrobków. Ostatnia czytelna data pochówku to 1937 rok.

- Skrzyknęliśmy się z sąsiadami i postanowiliśmy posprzątać. Nieważne, czy to byli Niemcy, czy Polacy, trzeba pamiętać że to przede wszystkim byli ludzie – mówi Jarosław Maćkowiak, mieszkaniec wsi. Jak mówi, jeszcze kilkadziesiąt lat temu cmentarz był ogrodzony. Mężczyzna, który mieszka blisko cmentarza pamięta również, gdy w latach 80. niemieccy turyści przyjeżdżali do jego domu kamperem i rozmawiali z jego babcią. Wszystko wskazuje na to, że szukali swoich przodków. Dzisiaj nikt o nich nie pamięta

– najstarsi mieszkańcy wsi mogą jedynie wspominać osadników z opowiadań. Jak się okazuje, o cmentarzu w starej wsi „Dąbrowa” wiedziała tylko garstka mieszkańców.

W planach mieszkańców wsi jest postawienie drewnianego płotu i dokładne oczyszczenie tablic.