MPP na Lednicy. Zabytkowy sztandar Towarzystwa Powstańców i Wojaków ze Zdziechowy po konserwacji

Dwustronny płat sztandaru jest prostokątem o wymiarach 102 cm na 92 cm, zszytym z dwóch warstw adamaszkowej tkaniny w kolorach kremowym i bordowym. Widnieją na nim symbole i wizerunki patriotyczno-religijne: wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, czapka powstańcza-rogatywka na tle skrzyżowanych szabli, godło - orzeł z rozpostartymi skrzydłami i z koroną. Przedstawienia są aplikacjami wykonanymi na płóciennych podkładach technikami haftu (nićmi bawełnianymi i nićmi metalizowanymi) oraz przez miejscowe podłożenie atłasowej tkaniny (w partiach anatomicznych). O funkcji i przynależności sztandaru informują napisy: TOWARZYSTWO POWSTAŃCÓW I WOJAKÓW / ZDZIECHOWA, hasło WOLNOŚĆ oraz daty: 1919 i 1926. Napisy wykonano haftem wypukłym metalizowanymi nićmi na tekturowym podwleczeniu. Kontury i detale wykonano z ozdobnego sznurka i bajorka, całość obszyto galonem i metalowymi frędzlami.

Płat podziurawiony był przez gryzonie, ubytki objęły 1/3 jego powierzchni. Uszkodzeniom i ubytkom uległy zarówno kanwy, jak też partie aplikacji i napisów, co ograniczyło czytelność sztandaru. Do destrukcji sztandaru przyczyniły się również insekty, grzyby i drobnoustroje, procesy korozji, zabrudzenia i przebarwienia – co wskazuje na złe warunki w jakich przechowywany był sztandar. W czasie drugiej wojny światowej był on ukrywany z obawy przed niebezpieczeństwem grożącymi byłym powstańcom ze strony niemieckiego okupanta.

Proces konserwacji był wieloetapowy, poprzedzony badaniami i konsultacjami dotyczącymi chronologii obiektu, rodzaju i struktury użytych materiałów, technik wykonania, określono też zakres rekonstrukcji ubytków. Wśród licznych wykonanych zabiegów było kilkuetapowe oczyszczenie zdemontowanych elementów płatu, zdublowanie adamaszkowych kanw, reperacja i rekonstrukcja haftowanych aplikacji i napisów, rekonstrukcja utraconych fragmentów metalowych frędzli. Efektem prac konserwatorskich jest sztandar o przywróconej spoistości, odzyskanej czytelności ikonograficznej i walorach artystycznych oraz pieczołowicie zachowanej treści historycznej. Sztandar – historyczna pamiątka lokalnej historii i społeczności Zdziechowy – zostanie zaprezentowany publiczności Muzeum w najbliższym sezonie ekspozycyjnym podczas jednego z edukacyjnych wydarzeń muzealnych.

Muzeum dziękuje panu Leszkowi Kabacińskiemu i panu Michałowi Krzyżaniakowi za okazaną pomoc merytoryczną i przekazane materiały źródłowe.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego w ramach programu operacyjnego: Wspieranie działań muzealnych 2022. Zadanie: Konserwacja tkanin historycznych ze zbiorów Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Dofinansowano ze środków Samorządu Województwa Wielkopolskiego