Trzemeszno. Części macew żydowskich odkryto na jednej z ulic miasta. Służyły jako… krawężniki

Przed II wojną światową Trzemeszno w powiecie gnieźnieńskim zamieszkiwali Żydzi. Mieli swoją kulturę, obyczaje, synagogę wybudowaną w ok. 1810 roku. Mniej więcej w tym czasie chcieli nawet utworzyć żydowską gminę. We względnym pokoju żyły ze sobą trzemeszeńskie społeczności żydowskie, katolickie i ewangelickie aż do 1939 roku. Już wtedy liczebność judaistów znacznie spadła, a 17. pozostałych wyznawców zostało w październiku ‘39 r. wywiezionych przez niemiecką policję. Akcję zlecił rząd centralny Rzeszy i Namiestnik Kraju Warty, Arthur Greiser, w celu oczyszczenia z Żydów małych miasteczek Wielkopolski. Pozostawili po sobie duży kirkut z czasów przedwojennych.

Już w zeszłym roku społecznicy z terenu gminy Trzemeszno zaczęli działać na rzecz rewitalizacji lub choćby upamiętnienia starego żydowskiego kirkutu położonego przy ul. Orchowskiej w Trzemesznie. Nie od dziś wiadomo było, że tuż po wojnie, kamiennymi nagrobkami wyłożono ulice miasta. Macewy najczęściej używane były z racji swojej trwałości jako krawężniki ulic. W końcówce lat 90. płyty zostały wykopane i umieszczone na terenie miejskiego przedsiębiorstwa. W późniejszym czasie umieszczono je w hali po dawnej szkole, gdzie kilka tygodni temu aktywiści starali się skatalogować pozostałości po nagrobkach, ułożyć je. W planach utworzonej grupy jest bowiem stworzenie lapidarium, w którym spoczną płyty.

Jak się okazało, trzemeszeńskie ulice nadal skrywają tajemnice. Na ulicy Ogrodowej znaleziono kolejne macewy, które przez ostatnie dziesiątki lat były deptane. Społecznicy zabezpieczyli je i przewieźli do pozostałych nagrobków. W ich miejsce wstawione będą krawężniki betonowe.