Historia Gniezna. Muzeum dla przyszłości. Przemysł w obiektywie Janusza Chlasty, część I

Naszym udziałem była m.in. wystawa „Interaktywne Muzeum Gniezna: Rzemiosło i przemysł Gniezna", a sam bezprecedensowy „Garaż Janusza Chlasty” to przede wszystkim tytaniczna praca Władysława Nielipińskiego, który obrobił tysiące negatywów gnieźnieńskiego fotoreportera. Jako Muzeum pragniemy przybliżyć wam część naszej wystawy.

Janusz Chlasta (ur. lipiec 1938 r. w Wilnie) był fotografem, który przez wiele lat dokumentował rozwój przemysłu w Gnieźnie. Jego ojciec był kolejarzem, dlatego po II wojnie światowej rodzina przeniosła się do Kalisza. Chlasta ukończył Zasadniczą Szkołę Zawodową w Ostrowie Wielkopolskim i rozpoczął pracę w Zakładach Naprawy Taboru Kolejowego. Już w młodym wieku, będąc w 6. klasie szkoły podstawowej, zainteresował się fotografią i wykonał swoje pierwsze zdjęcie za pomocą aparatu Kodak - Box. Szybko zaczął publikować swoje prace, a jego zdjęcia ukazały się między innymi w Głosie Wielkopolskim.

Po ukończeniu Technikum Kolejowym w Bydgoszczy nawiązał stałą współpracę z "Głosem Wielkopolskim". Przeniósł się do Gniezna, gdzie mieszkał i pracował do śmierci w 2013 r. Jako pracownik PKP, Chlasta kontynuował dokumentowanie miasta i jego przemysłowych obszarów.

W 1965 r. został stałym fotoreporterem miesięcznika "Przemiany". W latach 1972-1979 pracował dla "Głosu Załogi" i w tym okresie wykonał większość swoich zdjęć, które ukazywały silnie rozwinięty przemysł w Gnieźnie. Dokumentując życie Miasta wiele miejsca poświęcił zakładom przemysłowym. Dziś prezentujemy ułamek jego dorobku.

Przemysł Lekki
Przemysłowe Gniezno XX. w., jego rozwój zarówno technologiczny, jak i liczba zatrudnionych to przede wszystkim czas lat 60., 70. i 80. XX w. Spore znaczenie miał tu tzw. przemysł lekki. Praktycznie trzy zakłady: Wielkopolskie Zakłady Obuwia „Polania”, Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Polanex”, oraz popularne „Guziki” czyli Zakłady Galanterii „Lech” zatrudniały większość gnieźnieńskich kobiet pracujących. Jeśli dodać do tego panie szyjące chałupniczo legendarne gnieźnieńskie mokasyny dla Polanii oraz te, które pracowały dla różnego rodzaju Spółdzielni Produkcyjnych, była to pokaźna reprezentacja społeczeństwa Gniezna.

Polanex
Gnieźnianki i gnieźnianie mówili, że pracują w Koszulach. Zakłady Przemysłu Odzieżowego założone zostały w 1945 r. W 1951 r. sprecyzowano asortyment krawiecki zakładów szyjąc odtąd przede wszystkim koszule. Od 1957 r. przyjęto nazwę ZPO „Polanex” (nazwa funkcjonuje do dziś). Zakład zmienił siedzibę, a legendarne budynki przy ul. Roosevelta w większości wyburzono w 2009 r.

Polania
„Papcie”, czyli Wielkopolskie Zakłady Obuwia „Polania” powstały na początku 1972 r. Decyzja o ich budowie zapadła już w 1967 r. Jeszcze przed otwarciem zakładów w 1969 r. uruchomiono Zasadniczą Szkołę Skórzaną dla Pracujących Fabryki Obuwia w Gnieźnie. W 1987 r. w czasie 15. rocznicy istnienia zakładu, w fabryce zatrudnionych było 3560 pracowników, 381 uczniów i około 100 chałupników.

Fabryka Galanterii „Lech”
Popularne w Gnieźnie guziki to Fabryka Galanterii „Lech”. Fabryka zajmowała się produkcją guzików, ale też o czym często zapominamy eleganckich spinek do mankietów. Fabryka zaczynała w 1956 r. przy ul. Dąbrówki. Początek lat 70. XX. w. przyniósł przenosiny do nowego budynku przy ulicy Fabrycznej, tu zakład działał do późnych lat 90. XX. w.