Uniwersytet Ludowy w Dalkach. Wspaniała karta edukacji

Geneza Uniwersytetów Ludowych, pomimo nazwy, nie jest związana z Polską Rzecząpospolitą Ludową. Początki tego rodzaju szkół sięgają znacznie dalej i związane są ze Skandynawią. Idea ta narodziła się ponad 150 lat temu w Danii, a twórcą wolnych szkół był Nikolai Frederik Severin Grundtvig. Swoje dzieło edukacyjne nazwał "Folkehøjskole". Głównym celem tych szkół nie było nadawanie tytułów czy dyplomów, lecz rozwijanie praktycznych umiejętności. Słuchacze i studenci mieli zdobywać umiejętności, które miały być przydatne w życiu codziennym.

Grundtvig zawsze podkreślał, że uniwersytet ludowy powinien stanowić "szkołę dla życia", skupiającą się nie na tytułach, dyplomach, egzaminach czy karierze, ale przede wszystkim na spełnieniu i twórczym życiu w społeczeństwie. Uważał, że istnieje dwuznaczność w naturze człowieka: z jednej strony dąży on do samorealizacji, rozwijania osobistej wolności, odkrywania i pielęgnowania swoich talentów, a z drugiej strony potrzebuje innych ludzi, współpracy i poczucia przynależności do wspólnoty.

W pedagogice uniwersytetów ludowych kładzie się nacisk na rozwój osobisty poprzez dialog, stawianie istotnych pytań oraz udział w warsztatach artystycznych i rękodziele. Ważnym aspektem jest również partnerstwo między nauczycielami a uczniami oraz obecność żywej mowy w procesie edukacyjnym. Uczenie się poprzez praktykę i pracę zespołową stanowi kolejny ważny element. Niezwykle istotnym elementem dla Grundtviga była również wspólna pieśń.

Jeśli mielibyśmy mówić o znamienitych osobach, które ukończyły Uniwersytet Ludowy w Dalkach Gnieźnieńskich, zdecydowanie pierwszą myślą jest Stanisław Mikołajczyk, lider PSL i premier Rządu na Emigracji, także wicepremier i minister Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Po sfałszowanych wyborach w 1947 r. musiał uciekać z kraju. Osobę i znaczenie Mikołajczyka wspomina między innymi w swojej pracy na temat Uniwersytetów Ludowych dr Tomasz Maliszewski z Akademii Pomorskiej w Słupsku.

Po adaptacji budynku, dnia 4 października 1921 roku, Uniwersytet Ludowy w Dalkach został oficjalnie otwarty w obecności Prymasa Polski, Księdza Kardynała Edmunda Dalbora, przedstawicieli władz duchownych, parlamentarzystów, naukowców oraz pierwszych słuchaczy i ich rodzin. Był to pierwszy kurs męski w pierwszej wyższej szkole ludowej w odrodzonej Polsce. Kierownictwo tego innowacyjnego ośrodka, zgodnie z wcześniej ustalonymi założeniami programowymi, objął osobiście ksiądz Ludwiczak.

Ksiądz Ludwiczak, oprócz realizacji programu nauczania, zwracał równie dużą uwagę na działania wychowawcze. Uniwersytet Ludowy umożliwiał samorządność słuchaczy, wspólne zamieszkiwanie w internacie, współpracę z otoczeniem, wydawanie czasopisma przez słuchaczy oraz powołanie stowarzyszenia absolwentów o nazwie "Promień". Te działania były typowymi przykładami podejmowanych przez kierownika inicjatyw.

Treści programowe, zwłaszcza dotyczące języka ojczystego, historii powszechnej i ojczystej, również dostarczały wielu elementów wychowawczych. Ważnym aspektem placówki była podkreślana katolicka tożsamość oraz nauka społeczna Kościoła.

Dziś ulica, przy której stoi budynek Uniwersytetu Ludowego, nosi imię ks. Antoniego Ludwiczaka, co wydaje się być w pełni uzasadnione. Dziś przypominamy historię tej instytucji i budynku zamkniętą w fotografiach. To jednak temat zasługujący na szersze opracowanie.